موتور سه چرخ چیست؟ (انوع، مزایا + معرفی بهترین مدل‌ها)

موتور سه چرخ در دنیای موتورسیکلت‌ها، موتور معروف اما کم‌طرفداری است. شرکت‌های سازنده بزرگی مثل هوندا و هارلی دیویدسون مدل‌های جذابی از این نوع موتورسیکلت را تولید کرده‌اند. کاربرد موتور سه چرخ را در حمل بار و مسافر و در کشورهای جنوب آسیا مثل هند، پاکستان، بنگلادش و البته برخی کشورهای آسیای جنوب شرق مانند ویتنام و تایلند دیده‌ایم. با این حال این نوع موتورسیکلت هم انواع متنوعی دارد و هم کاربردهای مختلف. در این مطلب میاره به موتورسیکلت سه چرخ نگاهی خواهیم داشت. 

موتور سه چرخ چیست؟

با تعریف این موتور شروع کنیم؛ موتورسیکلت ۳ چرخ وسیله نقلیه‌ای است که طراحی آن عموما شبیه حرف انگلیسی «Y» است. یعنی دو چرخ در عقب و یک چرخ در جلو. رانندگی با آن و کنترل این موتور، مثل موتورسیکلت‌های معمول است؛ یعنی با خم کردن بدن به دو طرف برای تغییر مسیر. از نظر تکنیکی موتورسیکلت ۳ چرخ چیزی بین خودرو و موتورسیکلت است.

بیشتر بخوانید:‌ معرفی انواع موتورسیکلت «بررسی ویژگی‌ها و بهترین برند‌ها»

این موتور بیشتر برای افرادی است که قصد دارند به تازگی وارد جهان پرسرعت موتورسیکلت‌ها شوند. چرا که کنترل آن راحت‌تر است، ایمنی، اطمینان و ثبات بالاتری دارند و سرعت آن‌ها هم نسبت به موتورهای دو چرخ کمتر است. شاید بهترین کاربرد آن برای افرادی باشد که به دلایل فیزیکی قادر به استفاده از موتورسیکلت دوچرخ نیستند. با وجود محدود و خاص بودن این نوع موتور، کم‌کم محبوبیت آن‌ها در سراسر جهان در حال افزایش است و افراد بیشتری نسبت آن علاقه نشان می‌دهند؛ دلیل این محبوبیت هم بیشتر ایمنی این وسیله نقلیه است. ایمنی موتورسیکلت سه چرخ را می‌توان ناشی از عوامل زیر دانست:

• داشتن سه نقطه پشتیبانی (کاهش احتمال تصادف، جلوگیری از برخورد به زمین و چسبندگی بیشتر به سطح)
• دارا بودن سه دیسک ترمز (اطمینان بالاتر در هنگام ترمز گرفتن در شرایط نامساعد جوی یا سرعت بالا)
• چرخ‌های مستقل از هم (سازگاری بیشتر با ناهمواری‌های جاده و ثبات بالاتر در هنگام تغییر مسیر ناگهانی)
• وزن بالاتر (افزایش پایداری)
• مجهز به تثبیت کننده (نیاز نداشتن به جَک برای ایجاد تکیه‌گاه)
•  

انواع موتور سه چرخ

موتورسیکلت‌های سه چرخ را می‌توان بر اساس کاربرد آن‌ها به سه دسته اصلی تقسیم کرد:

موتورسیکلت‌های باربری 

• این موتورسیکلت‌ها برای حمل بارهای تقریبا سنگین، بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم طراحی شده‌اند و معمولاً دارای فضای بار زیادی هستند.
•  برخی از مدل‌های موتور سه چرخ، سیستم‌ بارگیری عقب دارند که امکان بارگیری و تخلیه آسان بار را فراهم می‌کند.
•  موتور این موتورسیکلت‌ها هم به دلیل نیاز به انرژی و قدرت بیشتر، بنزینی است. 
• موتورسیکلت‌های سه چرخ باربری معمولاً دارای یک چرخ در جلو و دو چرخ در عقب هستند.
• موتورسیکلت‌های سه چرخ باربری در ایران نیز طرفداران زیادی دارند. این موتورسیکلت‌ها معمولاً برای حمل بار در مناطق روستایی و شهری استفاده می‌شوند.

ویژگی‌های موتورسیکلت سه چرخ حمل‌بار

در ادامه به برخی از ویژگی‌های موتورسیکلت‌های سه چرخ حمل بار اشاره می‌کنیم:

• پایداری بالا: سه چرخ بودن این موتورسیکلت پایداری آن را نسبت به موتورسیکلت‌های معمولی افزایش می‌دهد. این ویژگی باعث می‌شود که احتمال واژگونی موتور سه چرخ کاهش پیدا کند.
• فضای بار بیشتر: فضای زیاد موتورسیکلت‌های سه چرخ، مهم‌ترین مزیت این موتورسیکلت‌ها نسبت به موتورهای دو چرخ معمولی است که باری حمل بار استفاده می‌شوند.
• ایمنی بیشتر: موتورسیکلت‌های سه چرخ به دلیل پایداری بیشتر، ایمنی بیشتری در حمل بار، مخصوصا در جاده‌ها و مناطق ناهموار فراهم می‌کنند و  احتمال تصادف را هم کاهش می‌دهند.
• مصرف سوخت کم: این موتورسیکلت‌ها مصرف سوخت بسیار کمتری نسبت به کامیون‌های کوچک و وانت‌ها دارند و هزینه‌های حمل و نقل کاهش را کم می‌کنند.

موتورسیکلت‌های مسافربری: 

• موتورسیکلت‌های سه چرخ حمل مسافر، معمولاً دارای همان در همان مدل دو چرخ در جلو و یک چرخ در عقب تولید می‌شوند. 
• این موتورسیکلت‌ها برای حمل مسافر طراحی شده و صندلی‌های بیشتری هم دارند. برخی از مدل‌های این موتورسیکلت‌ دارای ویژگی‌هایی مثل سیستم تعلیق پیشرفته و صندلی‌های نرم‌تر و راحت‌تر هستند که امکان سفری راحت را برای مسافران فراهم می‌کند.
• موتور سه چرخ مسافربری، همان ویژگی‌های موتور سه چرخ حمل بار را دارند، یعنی پایداری بیشتر، ایمنی بالاتر و مصرف سوخت کم. 
• تفاوت آن‌ها در این است که موتور سه چرخ حمل مسافر، فضای بسیار کمتری برای بار دارد و این فضا را به حمل مسافر اختصاص داده است. 
• همچنین امکانات رفاهی مثل سایه‌بان و سقف و سیستم‌های صوتی و تصویری هم در بعضی از مدل‌های آن وجود دارد. 
• بیشترین کاربرد این موتور حمل مسافر در مناطق روستایی و محلات کم جمعیت شهری است.

پیشنهاد خواندنی:‌ موتور اتوماتیک چیست؟ بهترین موتورسیکلت اتومات ایران و جهان

موتورسیکلت‌های تفریحی

این موتورسیکلت‌ها برای تفریح و سرگرمی و اهداف توریستی طراحی شده‌اند و معمولاً دارای ویژگی‌هایی مانند سیستم تعلیق پیشرفته و موتورهای قدرتمند هستند. 

در برخی از مدل‌ها نیز دارای ویژگی‌های خاصی مانند قابلیت چرخش ۳۶۰ درجه وجود دارد که امکان انجام حرکات نمایشی را فراهم می‌کند. 

از لحاظ ظاهری هم این موتور‌ها نسبت به سایر موتورسیکلت‌های سه چرخ، شیک‌تر و جذاب‌تر طراحی می‌شوند. 

در کنار مدل‌هایی که برای اهداف توریستی هستند، موتورسیکلت‌های سه چرخ فوق‌العاده‌ای هم وجود دارند که برای تور یا سواری فردی طراحی شده‌اند. معروف‌ترین نوع از این موتورسیکلت را شرکت هارلی دیویدسون تولید می‌کند.

ویژگی‌های موتورسیکلت سه‌چرخ 

موتورسیکلت‌های سه چرخ را می‌توان بر اساس سایر ویژگی‌ها نیز دسته‌بندی کرد، از جمله:

• نوع چرخ: موتورسیکلت‌های ۳ چرخ می‌توانند دارای چرخ‌های بادی یا لاستیکی باشند. چرخ‌های بادی معمولاً نرم‌تر هستند و سواری راحت‌تری را ارائه می‌دهند، اما در جاده‌های ناهموار آسیب‌پذیرتر هستند. در مقابل چرخ‌های لاستیکی استحکام بالاتری دارند و در جاده‌های ناهموار استهلاک کمتری دارند، اما سواری آن‌ها خشک‌تر و ناراحت کننده‌تر است.
• نوع موتور: این موتورسیکلت‌ها از دو نوع موتور بنزینی یا الکتریکی استفاده می‌کنند. موتورهای بنزینی دارای قدرت بیشتر و برد مسافتی بالاتر هستند، اما آلایندگی بیشتری هم به همراه دارند. موتورهای الکتریکی معمولاً آلاینده‌های کمتری تولید می‌کنند و هزینه‌های نگهداری کمتری دارند، اما باری مسافت‌های طولانی یا حمل بار مناسب نیستند.
• نوع طراحی:‌ یک دسته‌بندی دیگر موتورسیکلت‌های سه چرخ، نوع طراحی آن‌هاست؛ یک سری از موتورسیکلت‌ها سه چرخ، با همان طراحی معمول یک چرخ در جلو و دو چرخ در عقب را دارند که خود آن‌ نیز دارای دو مدل است:

مدل‌هایی که اصطلاحا سایدکار هستند که در آن‌ها چرخ جلو با یکی از چرخ‌های عقب در یک راستا قرار گرفته است.

مدل‌هایی که هیچ‌کدام از سه چرخ در یک راستا نیستند و همانطور که اشاره شد، ساختاری شبیه حرف «Y» در زبان انگلیسی دارند.

در دسته دوم، مدل‌هایی هستند که دو چرخ آن‌ها در جلو و یک چرخ در عقب تعبیه شده است و در اصطلاح موتورهای سه چرخ معکوس خوانده می‌شوند. این مدل عملکرد بهتری محضوصا در ترمزگیری دارد. 

پیشنهاد خواندنی:‌ بهترین موتورسواران دنیا چه کسانی هستند؟ (۱۰ موتورسوار برتر)

مزایای موتور سه چرخ

پیش از این در بررسی انواع موتورهای سه چرخ، به مزایای آن به طور پراکنده اشاره شد؛ اما شاید بهتر باشد که این مزیت‌ها را به شکل جامع‌تری بررسی کنیم. در ادامه به این مزیت‌های بیشتر پرداختیم؛

• پایداری: موتورسیکلت های سه چرخ در مقایسه با همتایان دو چرخ خود، پایداری بیشتری دارند. با یک چرخ اضافی، این موتورسیکلت‌ها تعادل بهتری ارائه می‌دهند و که باعث می‌شود به گزینه‌ای بهتر برای افرادی تبدیل شوند که ممکن است با تعادل روی دو چرخ مشکل داشته باشند.
• کنترل آسان‌تر: طراحی سه چرخ این موتورها، اغلب کار با آن‌ها را آسان‌تر هم می‌کند، به خصوص برای مبتدیان یا افرادی به دلایل مختلف، امکان استفاده از موتورسیکلت معمولی را نداشته باشند. داشتن یک چرخ اضافه به موتورسوار اجازه می‌دهد تا در شرایط مختلف و جاده‌های متنوع رانندگی کند.
• تجربه سواری ایمن‌تر: در مورد ثبات و تعادلی که داشتن چرخ سوم به این مدل می‌دهد، پیش از این صحبت شد. این چرخ اضافه موتورسیکلت را به گزینه‌ای امن‌تر تبدیل می‌کند و خطر واژگونی یا از دست دادن کنترل را کاهش می‌دهد، به ویژه در هنگام موتورسواری در پیچ‌های تند یا در شرایط آب و هوایی نامساعد.
• راحتی: برخی از موتورسیکلت‌های سه چرخ با فضای اضافی، چیدمان بهتر صندلی‌ها و امکانات رفاهی متنوع طراحی شده‌اند. این موتورها اغلب فضای بیشتری را برای مسافران و حمل بار فراهم می‌کنند که باعث می‌شود موتورسواری‌های طولانی‌، راحت‌تر و لذت‌بخش‌تر‌ شوند.
• کاربردهای متنوع: این موتورسیکلت‌ها را می‌توان برای کاربری‌های مختلف از جمله رفت و آمد، تور، سواری تفریحی و حتی حمل بار استفاده کرد. این تنوع در طراحی و عملکرد، آ‌ن‌ها را برای افراد مختلف با نیازهای گوناگون به انتخابی مناسب‌تر تبدیل می‌کند.
• استفاده آسان برای افراد معلول: این موتورها برای افرادی که محدودیت‌های فیزیکی یا ناتوانی‌هایی دارند که سوار شدن و رانندگی با موتورسیکلت دوچرخ سنتی برای آن‌ها با چالش‌ و سختی همراه است، گزینه‌های ایده‌آل‌تری هستند.

به طور کلی، مزایای موتورسیکلت‌های سه چرخ، آن‌ها را به انتخابی محبوب برای افرادی تبدیل می‌کند که به دنبال ثبات، کنترل و راحتی بیشتر در مقایسه با موتورسیکلت‌های معمول هستند. 

بهترین مدل‌های موتور سه چرخ

انتخاب بهترین مدل‌های موتورسیکلت سه چرخ احتمالا کار غیرممکنی باشد؛ چرا که ویژگی‌های متعددی باید در نظر گرفته شوند و هر موتورسیکلت در بعضی از ین ویژگی‌ها، برتر از سایرین است. با این حال ما معرفی کوتاهی از ۵ مدل از بهترین موتورسیکلت‌های سه چرخ خواهیم داشت.

موتورسیکلت هارلی دیویدسون

موتورسیکلت سه چرخ Harley-Davidson CVO Tri Glide توسط شرکت هارلی دیویدسون تولید می‌شود که برای اولین بار در سال ۲۰۰۹ معرفی شد و از آن زمان به عنوان یکی از پرفروش‌ترین موتورسیکلت‌های سه چرخ این شرکت شناخته می‌شود. یک موتورسیکلت سه چرخ لوکس و قدرتمند که به دلیل طراحی دقیق، عملکرد بالا و امکانات فراوان، توجه بسیاری از علاقمندان به موتورسیکلت‌های سه چرخ را به خود جلب کرده است.

موتورسیکلت Can-Am Spyder RT

Can-Am Spyder RT یکی از محصولات معروف شرکت Can-Am است که با طراحی زیبا، امکانات متنوع و عملکرد قدرتمند، یک گزینه محبوب برای کاربران مختلف به شمار می‌رود. اولین عرضه آن در سال ۲۰۰۷ بود و از آن زمان به عنوان یکی از پرفروش‌ترین موتورسیکلت‌های سه چرخ در جهان شناخته می‌شود.

موتورسیکلت Spyder RT یک گزینه ایده‌آل برای کسانی است که به دنبال یک موتورسیکلت سه چرخ قدرتمند، راحت و لوکس هستند. این مدل برای سفرهای طولانی مناسب است و ویژگی‌های زیادی است؛ مثل سیستم تعلیق پیشرفته، صندلی‌های راحت، فضای بار کافی و سیستم صوتی پیشرفته.

موتورسیکلت Kymco CV3

شرکت Kymco مدل CV3 را در سال ۲۰۲۱ معرفی کرد و به عنوان یکی از جدیدترین مدل‌های این شرکت، فروش بسیار زیادی داشت. این موتورسیکلت برای تردد شهر یک انتخاب عالی است. این موتورسیکلت با این که در برابر رقبایی مثل هارلی دیویدسون، قدرت کمتری دارد، اما ابعاد و قیمت پایین‌تر آن توانسته محبوبیت زیادی برای این موتور به دست آورد.

موتورسیکلت Can-Am Ryker

طراحی مدرن، قدرت موتور و انعطاف‌پذیری  از ویژگی‌های برجسته Can-Am Ryker است. این مدل در سال ۲۰۱۷ توسط شرکت Can-Am معرفی شد. این مدل برای موتورسواری در جاده‌های باز مناسب است و با ویژگی‌های زیادی که دارد، رانندگی با آن را تبدیل به تجربه‌ای جذاب می‌کند؛ مخصوصا با صندلی‌های راحت، سیستم تعلیق پیشرفته و بسیار کارآمد و یک سیستم صوتی عالی.

موتورسیکلت Yamaha Niken

موتور سیکلت سه چرخ یاماها Niken یکی از محصولات متمایز شرکت یاماها است که با طراحی ویژه‌ای به بازار عرضه شده است. یک ویژگی برجسته این موتورسیکلت قرار گرفتن دو چرخ در جلو است که این ویژگی به آن اجازه می‌دهد که به خوبی کنترل و استحکام در روند رانندگی را فراهم کند. یاماها Niken یک موتورسیکلت سه چرخ جالب است که با استفاده از طراحی منحصر به فرد و فناوری‌های مدرن، گزینه‌ای مناسب برای افرادی است که به دنبال موتورسیکلت با عملکرد بالا و ظاهری جذاب هستند.

۵ مدل موتور سه چرخ قدیمی

موتورسیکلت سه چرخ، تاریخچه بسیار جالبی دارد. قدمت این موتورسیکلت به سال‌های آخر قرن نوزدهم بر می‌گردد! اولین خودروهای تولید شده در جهان در واقع موتورسیکلت‌های سه چرخ بودند. البته، ما قصد نداریم که تا این حد در تاریخ به عقب برگردیم و صرفا مدل معروف موتورسیکلت سه چرخ قدیمی به طور کلی معرفی می‌کنیم. این مدل‌ها از موتورهای سه چرخ قدیمی هستند که هر کدام از آن‌ها به دلایل مختلفی معروف بوده‌اند؛ از جمله طراحی، عملکرد و کاربردهای مختلف در زمان خود.

• Tri-Car (1920s)

Tri-Car یکی دیگر از مدل‌های معروف موتورسیکلت‌های سه چرخ در دهه ۱۹۲۰ بود. استفاده چندمنظوره بودن، کاربردی بودن و داشتن طراحی خاص و جذاب از ویژگی‌های مهم این موتورسیکلت سه چرخ محسوب می‌شد.

• Morgan Super Sports (1930)

یکی از مدل‌های معروف موتورسیکلت‌های سه چرخ قدیمی است. این مدل تولید شده در دهه ۱۹۳۰، در آن زمان یکی از محبوب‌ترین موتورسیکلت‌های سه چرخ بود. طراحی جذاب و استفاده از فناوری آن دوران، باعث محبوبیت این مدل بود.

• Harley-Davidson Servi-Car (1930s – ۱۹۷۰s)

Servi-Car توسط شرکت Harley-Davidson تولید شد و به خصوص برای مقاصد تجاری و خدمات پلیسی مورد استفاده قرار گرفت. این مدل به دلیل قابلیت‌های چندمنظوره و استفاده‌های مختلف مورد توجه بود.

BSA Rocket 3 (1960s – ۱۹۷۰s)

Rocket 3 یکی از مدل‌های برجسته موتورسیکلت سه چرخ بریتانیایی BSA بود. با موتور قوی و طراحی جذاب، این مدل به یکی از محبوب‌ترین مدل‌های موتورسیکلت‌های سه چرخ تبدیل شد.

Triumph Trike (1950s – ۱۹۷۰s)

این مدل نیز یکی از مدل‌های معروف موتور سه چرخ بود که توسط شرکت Triumph تولید شد. با استفاده از فناوری و طراحی دوران خود، این مدل توانست جای خود را در بازار موتورسیکلت‌های سه چرخ قدیمی پیدا کند.

موتور برقی سه چرخ

موتورهای برقی سه چرخ یا همان تری‌سایکل‌ها با تکنولوژی‌های جدید و پیشرفته، به عنوان یک گزینه پاک و سبک برای تردد در شهرها و مناطق پر ترافیک طراحی شده‌اند. این موتورها از انرژی الکتریکی استفاده می‌کنند و منبع انرژی آن‌ها نیز باتری‌های قابل شارژ است. 

این موتورهای برقی سه چرخ معمولا برای حمل و نقل شخصی ساخته می‌شوند؛ چرا که هم از نظر بُعد مسافت هم انرژی، محدودتر از نسخه‌های بنزینی هستند و صندلی‌های راحتی برای دو یا سه سرنشین و فضای بار کافی برای حمل وسایل ضروری دارند.

ویژگی‌های اصلی

• هزینه کمتری برای نگهداری دارند؛ موتورهای برقی نیازی به تعویض روغن، فیلتر روغن و سایر قطعات موتوری ندارند.
• آلایندگی کمتری دارند و  هیچ‌گونه آلایندگی شیمیایی تولید نمی‌کنند.
• صدای کمتری ایجاد نسبت به موتورهای بنزینی تولید دارند.
• این موتورها با اندازه کوچک و انعطاف بالا، برای حرکت در شهرها و مناطق شلوغ بسیار مناسب هستند.
• باتری‌های این موتورها به راحتی قابل شارژ مجدد هستند.